Siemianowski Józef (1866–1931), dziennikarz, działacz narodowy na Górnym Śląsku. Ur. 13 I w Szarleju (pow. inowrocławski), był najstarszym synem Michała, dzierżawcy folwarku Józefa Kościelskiego, i Michaliny z Rygierowiczów.
S. chodził do szkoły elementarnej w Łojewie koło Szarleja. Nauczyciel tej szkoły Józef Przybyszewski, zaprzyjaźniony z rodziną Siemianowskich, dawał S-emu do czytania polskie książki i czasopisma, a w szkole S. przyjaźnił się z synem Przybyszewskiego, Stanisławem. Do gimnazjum uczęszczał od r. 1876 w Inowrocławiu, gdzie poznał Jana Kasprowicza. Ze względu na swoje polskie przekonania był szykanowany przez nauczycieli niemieckich i nie ukończył gimnazjum. Dzięki poparciu J. Kościelskiego rozpoczął pracę w Bibliotece Kórnickiej, a następnie przeszedł do poznańskiego „Orędownika”, gdzie pozostawał pod dużym wpływem właściciela i redaktora tej gazety Romana Szymańskiego. Po jego śmierci S. napisał i wydał jego życiorys: Roman Szymański (P. 1908). Równocześnie pracował społecznie w Tow. Przemysłowym i Tow. Gimnastycznym «Sokół» w Poznaniu.
W r. 1898 opuścił S. redakcję „Orędownika” i w Bytomiu pracował w redakcji założonego w t.r. „Dziennika Śląskiego”, wydawanego przez Adama Napieralskiego. Redagował tam dział polityczny, pisał artykuły na aktualne tematy. Równocześnie brał udział w polskiej agitacji narodowej na Górnym Śląsku. W r. 1900 w Bytomiu w największej w mieście sali «Sans-Souci» wygłosił pierwsze swoje przemówienie o zagrożeniach dla Polaków ze strony władz niemieckich, krytykując stosunek Centrum do Polaków na Śląsku. Podobnej treści przemówienia wygłaszał na wiecach i zebraniach. Organizował także wraz z Pawłem Dombkiem wiece i zebrania na Górnym Śląsku. Wraz z Dombkiem działał również w Związku Wzajemnej Pomocy i w Związku Posiedzicieli Domów i Gruntów, organizacji broniącej interesów polskiego stanu średniego. Brał udział w zbiorowych wycieczkach Ślązaków do Krakowa.
S. przybył na Górny Śląsk w czasie, gdy wokół Wojciecha Korfantego skupiali się zwolennicy ruchu politycznego związanego z Ligą Narodową. Początkowo odnosił się do Korfantego z dystansem. Wprawdzie podzielał jego poglądy, ale nie odpowiadała mu frazeologia jego ugrupowania. Prawdopodobnie też nie był wówczas jeszcze przekonany o powodzeniu radykalnego ruchu narodowego na Śląsku. Współpracy z Centrum również nie popierał, gdyż coraz wyraźniej dostrzegał niechęć tej partii do spraw polskich. Z tych powodów zerwał z Napieralskim. Decydujące pod tym względem było jego przemówienie wygłoszone 9 IX 1901 na wiecu w Zabrzu, gdzie ostrzegał, że im większe trudności napotkają Polacy, tym energiczniej będą je zwalczać oraz rzucił hasło: «Od Mysłowic do Pucka rozwinąć polski sztandar narodowy». Pomimo to 5 XI 1901 podpisał oświadczenie gazet koncernu prasowego Napieralskiego, deklarujące gotowość dalszej współpracy z Centrum.
Wkrótce S. bardzo krytycznie ustosunkował się do tego oświadczenia, uznając, że polityka środowisk centrowych na Górnym Śląsku nie odpowiada polskim interesom narodowym. To nasunęło mu myśl uniezależnienia się od „Katolika” i założenia własnego czasopisma, aby «popierać nowy ruch polski». Do tego przedsięwzięcia przygotowywał się od połowy 1902 r. Swoim planom nie nadawał rozgłosu. Prowadził rozmowy z polskimi działaczami w Poznańskiem w celu uzyskania ich poparcia. Z Napieralskim zerwał otwarcie na wiecu w Bytomiu 8 XII 1902. Na tajnej naradzie, z udziałem poznańskich działaczy, postanowiono wydawać w Gliwicach od 1 III 1903 nowe pismo polskie o nastawieniu narodowym, ku zaskoczeniu zarówno ośrodków opinii niemieckiej, jak też zwolenników Korfantego. Przedsięwzięciu S-ego udzielił poparcia finansowego Antoni Osuchowski, który zarazem w r. 1903 przekazał S-emu 1 tys. marek na mający powstać w Gliwicach Dom Polski. Wsparcia udzielił mu również Wiktor Kulerski, wydawca „Gazety Grudziądzkiej”. W poł. lutego 1903 ukazały się dwa kolejne numery okazowe dziennika „Głos Śląski”.
W artykule programowym W imię Boże S. zapowiadał, że jego pismo będzie katolickie i polskie. Popierając program Narodowej Demokracji, nie godził się z agresywnym tonem wypowiedzi jej ówczesnego organu „Górnoślązaka”, dążąc do zbliżenia narodowców z katolikami. Od początku wydawania pisma spotykały S-ego procesy prasowe. Karę 6 miesięcy więzienia otrzymał w r. 1905 za opublikowanie „Modlitwy dziecka polskiego” (Dodatek „Głosu Śląskiego” marzec 1903), wzywającej do oporu przeciw łamaniu praw ludności polskiej do ojczystego języka. Równocześnie za przemówienie wygłoszone na wiecu zorganizowanym przez Centrum w Gliwicach otrzymał karę grzywny w wysokości 40 marek. Ze względu na trudności finansowe gazeta od r. 1905 wychodziła tylko trzy razy w tygodniu. Po utracie własnej drukarni, spowodowanej koniecznością spłaty długów, S. od r. 1908 drukował swą gazetę w bytomskim wydawnictwie „Katolika”. W nadzwyczajnym dodatku do „Głosu Śląskiego” (9 XII 1910), wydrukowanym w Poznaniu i masowo rozpowszechnianym na Górnym Śląsku, wystąpił z krytyką monopolu politycznego Napieralskiego na Górnym Śląsku. Dn. 1 I 1911 S. wznowił samodzielne wydawanie swego pisma w Gliwicach; gdy jednak agentom prasowym „Katolika” zakazano przyjmowania prenumeraty „Głosu”, S. już w marcu t.r. musiał go odsprzedać koncernowi «Katolika».
W grudniu 1906 Polski Komitet Wyborczy na Górnym Śląsku wysunął kandydaturę S-ego na posła do parlamentu niemieckiego w okręgu wyborczym Strzelce Opolskie – Koźle, ale nie został on wybrany. Przeniósł się do Krakowa, gdzie wraz z rodziną żył w bardzo ciężkich warunkach, zarabiając pisaniem artykułów do „Głosu Narodu”, „Nowej Reformy” i „Gazety Opolskiej”. Przez pewien czas przebywał w Pelplinie. Lata pierwszej wojny światowej spędził w Kaliszu, pracując tu w niemieckiej administracji cywilnej jako tłumacz oraz w Poznaniu, gdzie wszedł w skład redakcji „Wielkopolanina” i pozostał tam do likwidacji pisma (1920). Mimo postępującej choroby, do końca życia był niezwykle czynny. Wiele artykułów o Śląsku ogłosił w „Kurierze Poznańskim” i był współpracownikiem organu Narodowej Partii Robotniczej „Prawda”. W r. 1918 wszedł w skład wydziału prasowego Naczelnej Rady Ludowej w Poznaniu. Był wówczas współorganizatorem Stronnictwa Mieszczańskiego i przez krótki czas redagował jego organ „Gazetę Poznańską” w Poznaniu. W r. 1920/21 przebywał na Górnym Śląsku; współpracował wówczas z Korfantym w redakcji katowickiego „Polaka”. W czasie plebiscytu uczestniczył w agitacji w pow. gliwickim (wg Konstantego Prusa). Po podziale Górnego Śląska wyjechał S. do Poznania i tam w r. 1923 objął redakcję „Wiarusa Polskiego”, następnie pracował w „Gazecie Powszechnej”, a w ostatnich latach życia powrócił do „Orędownika”, gdzie prowadził dodatek tygodniowy „Ruch Robotniczy”. W ostatnich latach życia związał się ze Stronnictwem Narodowym, z ramienia tej partii wchodził w skład komitetów przygotowujących wybory do rad miejskich i sejmu. Zmarł 5 X 1931 w Poznaniu, pochowany został na starym cmentarzu św. Marcina.
Z małżeństwa z Ludwiką z Lubińskich miał S. synów Jana i Mieczysława.
Fot. w Arch. Uniw. Wrocł.; – Przywecka-Samecka M., Reiter J., Bibliografia polskich czasopism śląskich, Wr. 1960; Wojtkowski, Bibliogr. historii Wpol.; Enc. powstań śląskich, s. 505; Pisarze śląscy XIX i XX wieku, Wr.–W. 1963 s. 71, 78, 85; Wpol. Słown. Biogr.; – Całka E., Druki i czasopisma polskie w Gliwicach, „Zesz. Gliwickie” Z. 6: 1968 s. 171–3; Czapliński M., Adam Napieralski 1861–1928, Wr. 1974; tenże, Powstanie i rozwój koncernu „Katolika” w Bytomiu w latach 1898–1914, „Śląski Kwart. Hist. Sobótka” 1971 nr 3; Demel J., Początki „Głosu Śląskiego” Józefa Siemianowskiego w Gliwicach w 1903 r., „Studia Śląskie” T. 23: 1973 s. 11–102; German F., Kartki z dziejów prasy polskiej na Śląsku. Józef Siemianowski redaktor „Głosu Śląskiego” w Gliwicach, „Zesz. Gliwickie” Z. 5: 1967 s. 161–3; Helsztyński S., Przybyszewski, W. 1973; [Kudera J.] Ksiądz, Dziennikarstwo polskie na Śląsku, Bytom 1912; Orzechowski M., Narodowa Demokracja na Górnym Śląsku (do 1918 roku), Wr. 1965; Polskie czasopisma religijno-społeczne w XIX wieku, W.–L. 1988; Targ A., Związki Śląska z Wielkopolską na przełomie XIX i XX w., Opole 1967 s. 28–9; Tobiasz M., Pionierzy odrodzenia narodowego i politycznego na Śląsku (1763–1914), Kat. 1945; Wilczek S., Rozwój prasy polskiej do r. 1922 (Próba syntetycznego spojrzenia), „Zaranie Śląskie” 1962 nr 3; – Prus K., Józef Siemianowski – wspomnienie pośmiertne, „Roczniki Tow. Przyjaciół Nauk na Śląsku” T. 3: 1931 s. 374–84; – Arch. Uniw. Wrocł.: Pasierb M., „Głos Śląski” w latach 1903–1908, Wr. 1974 (mszp. pracy magisterskiej).
Mieczysław Pater